BAT – metoda pracy z psem.

Na początku od razu napiszę w tej metodzie nie używa się bata ani innej formy przemocy. Wręcz przeciwnie ta metoda szkolenia wymaga od opiekuna lub trenera skupienia się na psie, dobrego zaplanowania miejsca treningu i ostrożności.

Tytułem wstępu trzeba dodać, że metodę BAT wymyśliła i opisała Grisha Stewart. Jest to metoda oparta na obserwacji psa i nagradzaniem go nie tylko smaczkiem ale tym co pies często chciał osiągnąć ale sposób w jaki to robił jest dla nas ludzi nie akceptowalny. Brzmi może skomplikowanie ale zaraz wszystko zrozumiesz.

„Mój pies ma problem z innymi psami” często można usłyszeć takie stwierdzenie. Ale czy naprawdę jest to problemem psa? By lepiej zrozumieć i wprowadzić metodę BAT warto zdać sobie sprawę, że dla psa obszczekanie innego psa za płotem czy rzucanie się na smyczy nie jest problemem. Po prostu pies nauczył się, że taka reakcja prowadzi do tego, że bezpiecznie mija psa za płotem i idzie dalej. Pies sam siebie nagradza i otrzymuje to czego chce czyli brak stresora w swoim otoczeniu. Wystarczy tylko trochę podrzeć japę i mam spokój. Wystarczy jeszcze do tego znieść tego szamoczącego się człowieka na końcu smyczy.

BAT sprawdza się także doskonale w pracy z pogodnymi radosnymi psami, które np. chcą podbiegać do wszystkich ludzi, ganiać ptaki czy inne zwierzęta.

Jak pracować z psem reaktywnym

Metoda BAT zyskuje coraz większe uznanie wśród trenerów. Nie jest to proste warunkowanie psa gdzie całe szkolenie sprowadza się do sekwencji stresor->smaczek tak by np. widok innego psa zaczął kojarzyć się z czymś miłym. Taka metoda może zadziałać ale w wielu przypadkach może wprowadzić też dużo dodatkowych problemów.

Najważniejszymi pojęciami w tej metodzie są pojęcia: nagroda, próg reakcji. Warto też zrozumieć, że zachowanie psa nie musi wynikać z jego przemyślanego planu radzenia sobie z jakimś problemem, ale jest uwarunkowane w mózgu i działa jak zapalnik wyzwalający bombę składającą się ze szczekania, rzucania się czy biegania. Dlatego musisz wiedzieć, że podobnie jak z innymi metodami BAT nie działa po 2-3 treningach, choć pierwsze efekty może być widać od razu. Dodatkową zaletą tej metody, że jej skuteczność można bardzo łatwo mierzyć.

Kiedy stosować metodę BAT

Metodę BAT skutecznie możesz zastosować wtedy gdy możesz kontrolować środowisko czyli to kiedy i jak Twój pies zobaczy stresor. Ta metoda świetnie się sprawdzi przy nauce przechodzenia obok posesji, na której jest inny pies, mijania placów zabaw dla dzieci czy psich wybiegów. Będzie też pomocna przy nauce nie podbiegania do przypadkowych osób. BAT jest też jednym z elementów uczenia psa radzenia sobie z mijaniem innych psów. W tym ostatnim przypadku idealnym miejscem do treningu będzie psi wybieg, do którego powoli będziesz podchodzić z psem by finalnie minąć go nawet gdy za płotem będzie ujadający pies. Dzięki temu pies zobaczy, że przy innych psach też może być fajnie i co najważniejsze wielokrotne treningi metodą BAT sprawią, że mózg psa będzie pracował zupełnie inaczej.

Kontrola środowiska jest naprawdę ważna. W trakcie nauki psa nie mogą zaskakiwać rzeczy, które powodują u niego szczekanie, chęć ucieczki czy walkę. To nie muszą być miejsca ogrodzone typu posesja czy psi wybieg. Ścieżka w parku też będzie ok jeśli możesz z psem być od niej wystarczająco daleko i widać dokładnie co się na niej dzieje( np. nikt nie wyjdzie nagle z psem zza krzaków). Dobrze zastanów się nad miejscem treningu, jeśli możesz wybierz kilka i sprawdź, w którym psu najlepiej idzie. Gdy opanujesz jedno miejsce zmienisz je na inne. Kontrola środowiska jest niezwykle ważna ponieważ pozwala na to by pies pozostawał zawsze poniżej progu reakcji.

Próg reakcji u psa

W skrócie i bez wdawania się w szczegóły próg reakcji to taki stan emocjonalny psa, który pozwala psu na bycie w miarę spokojnym jednocześnie nie pies nie jest w pełni rozluźniony. Poniżej tego progu pies kontroluje świadomie co dzieje się dookoła, reaguje na swoje imię czy potrafi wykonać proste komendy. Powyżej progu reakcji: działać zaczynają obszary mózgu, które „przełączają” psa w tryb walcz lub uciekaj. W tym momencie pies widzi już tunelowo, a sygnały z otoczenia przestają do niego docierać.

Dlatego tak ważne jest pozostawanie poniżej tego progu. Zbliżać się do niego ale nie przekraczać. To pozwala nam nagradzać psa za pozostanie w spokoju. Pies otrzymał nagrodę funkcjonalną za to że był spokojny i w przyszłości zaprezentuje także taką postawę.

Nagroda funkcjonalna – Cóż to takiego?

Jest to działanie/czynność, która pies chciał wykonać i na której mu zależało. Dzięki tym dwóm cechom taka nagroda ma bardzo dużą wartość dla psa. Dla przykładu bardzo często pies rzuca się w kierunku drugiego psa. Rzadko kiedy celem psa jest dopadnięcie do psa i wdanie się z nim w prawdziwą bójkę. Częściej pies boi się kontaktu z innym psem, jednocześnie wie że jest na smyczy i nie ma opcji na ucieczkę. Jedyne na czym mu zależy to oddalenie się od drugiego psa ale opiekun psa nie specjalnie zwracał na to uwagę i pies zaczął reagować warczeniem, szczekaniem i odpędzaniem w ten sposób drugiego psa. Mimo tego, że opiekunowi się to nie podobało to taka strategia działała. Drugi pies oddalał się. Pies nagradzał tym samym sam siebie.

Dlatego jeśli chcesz wyeliminować jakieś zachowanie u psa musisz wiedzieć co jest oczekiwaniem psa i spełniać te oczekiwania w zamian za zachowanie, które jest dla Ciebie akceptowalne. Takim oczekiwaniem zachowaniem może być na przykład: oddalenie stresora, zbliżenie się do czegoś(inny pies, zwierzę). W przypadku gdy pies chce dopaść do innego zwierzęcia np. ptaka nie możesz pozwolić psu na zabicie go dlatego nagrodą będzie zabawa szarpakiem lub cos co zastąpi psu takie zachowanie.

Narzędzia w metodzie BAT

Smycz lub linka najlepiej długa min. 5m. Ja używam bardzo lekkich linek. Jeśli nie jest możliwe stosowanie długich smyczy bo np. trenujesz mijanie posesji w środku miasta, to taka około 2,5m smycz też będzie ok. Ważne by smycz była lekka i zawsze luźna. Nie napinaj smyczy, nie skracaj jej. To pies ma sam zobaczyć stresor i musi mieć możliwość zaprezentowania zachowania na którym ci zależy. Gdy skrócisz smycz pies nie będzie mógł np. powąchać trawnika czy spróbować zwiększyć dystansu.

Szelki – W metodzie BAT chodzi o to by pies zaprezentował jakieś zachowanie samodzielnie jednocześnie nie można pozwolić na to by do głosu doszły wyuczone, utrwalone i głęboko zakorzenione zachowania, które pies sobie uwarunkował. Bardzo często pies „wybucha” w momencie gdy poczuje obroże. Działa to jak czuły spust pistoletu. Muśnięcie obroży o szyje i bum pies drze koparę i rwie do przodu.

Szeroki wybór szelek w dobrej cenie znajdziesz na stronie zooplusa kliknij tutaj.

Spokój przewodnika pies doskonale wyczuwa kiedy pięść opiekuna zaciska się na smyczy. Słyszy zmianę oddechu i inny zapach człowieka, który zaczyna się spinać. Dzieje się tak bo zaczynasz wybiegać myślami i wiesz jak bardzo Twój pies lubi eksplodować. Do tego pojawiają się myśli o tym co sądzą o nas inni ludzie, zaczynasz czuć podenerwowanie. Dla psa to jasny sygnał, że szykuje się coś złego i skoro ty, jego przewodnik jesteś spięty to co on ma innego do zrobienia jak nie przegonienie intruza? Koło się domyka.

Oczywiście powiedzenie wrzuć na luz, przestań się przejmować co pomyślą inni to truizm i czcze gadanie. Dlatego weź kogoś znajomego na spacer i umów się na pogodną rozmowę a gdy zobaczycie stresor niech kompan zacznie cię zagadywać i dopominać się odpowiedzi ty obserwuj psa jednocześnie postaraj się chociaż słyszeć co do ciebie mówi towarzysz spaceru. W ten sposób może uda ci się ukryć swój sres.

Miejsce na trening z psem metodą BAT

Tak jak zawsze polecam miejsca nudne dla psa gdy chcemy go czegoś nauczyć tak tutaj jest odwrotnie. Dobrze by miejsce było pełne zapachów i rozpraszaczy ale było wolne od nadmiaru stresorów. Może przykładową posesję możesz obejść od strony ogrodu gdzie jest trawnik lub krzaki a nie od frontu gdzie poza betonowym chodnikiem i ulicą nie ma nic? A może gdzieś jest inna lepsza do treningu posesja?

Co powinien umieć Twój pies?

Warto by Twój pies był odwoływalny nawet w stresujących czy bardzo rozpraszających sytuacjach. Dlatego poświęć parę dni na uwarunkowanie imienia psa. Zrób to nawet gdy wydaje Ci się, że Twój pies dobrze reaguje na swoje imię odwraca się do Ciebie gdy go wołasz i podchodzi do Ciebie.

Dobrze by pies wiedział co to kliker lub słowna pochwała. Chociaż metoda BAT to nie przeciwwarunkowanie i odwrażliwianie ale dobrze by pies i Ty posiadał takie umiejętności. Jak to zrobić przeczytasz w artykule o tym jak oduczyć psa rzucania się na rowery czy biegaczy.

Co z tym drugim psem?

W tym wpisie dla przykładu opisałem metodę pracy przy mijaniu posesji z psem. Pojawia się pytanie co z drugim psem po tamtej stronie płotu? Czy nie psuje tamtego psa? Czy nie sprawiam mu jakiegoś bólu czy niedogodności? Co z jego opiekunem?

Cóż psy pilnujące posesji nie mają ciekawego życia. Często obszczekanie psa za płotem to jedyna ich rozrywka. Do tego ty za każdym razem odchodzisz czym nagradzasz stróżującego psa sprawiając mu naprawdę dużą frajdę. Co do psucia? Cóż to pojęcie jest względne. Pies jest popsuty tylko z perspektywy człowieka nawet jego opiekun może uważać, że wszystko jest ok. Jeśli komuś przeszkadza hałas to ten ktoś musi wiedzieć, że ty pracujesz nad tym by darł się tylko jeden pies a drugi(Twój) szedł spokojnie obok ciebie

Metoda BAT w praktyce

Tak jak pisałem wcześniej. Kluczem w tej metodzie jest obserwacja psa. Dla przykładu posłużymy się tu posesją z ujadającym psem. Twoim celem jest przejście obok posesji przy jednoczesnym zachowaniem spokoju przez Twojego czworonoga. Celem i nagrodą dla psa będzie minięcie psa w bezpiecznej odległości i oddalenie się od stróża posesji. W tym momencie to są Twoje jedyne cele. Nie przejmuj się tym, że pies nie chce siadać, że weźmie smaczka z ziemi a nie ręki. Na inne zachowania przyjdzie czas.

Zachowania, które będziesz nagradzać

W zasadzie wszystko co nie jest wybuchem czy okazaniem niepożądanego zachowania należy nagrodzić.
Co to może być? Jest tego naprawdę sporo, najważniejsze to:

• zatrzymanie się psa
• obwąchanie otoczenia
• siad
• podrapanie się
• odwrócenie wzroku lub głowy
• cofnięcie się
• otrząśnięcie się

Zachowania psa, które musisz zauważać

• zatrzymanie się
• zesztywnienie
• postawienie uszu
• szybszy oddech
• wstrzymanie oddechu

Krok 1

Idziesz z psem na spacer w kierunku gdzie po drodze musi minąć posesję. Pies jest rozluźniony obwąchuje trawę, krzewy itp. Pies zbliża się do posesji. Zatrzymaj się w bezpiecznej odległości od posesji ale na tyle blisko by Twój pies miał szansę ją zobaczyć. Luźna smycz. Gdy tylko zaobserwujesz zachowania, które masz nagradzać to:

Krok 2

Pochwal psa lub kliknij klikerem i odejdź. W tym momencie możesz pójść inną łatwą drogą lub po chwili wrócić i powtórzyć ćwiczenie. Ważne by zakończyć ćwiczenia sukcesem nawet jeśli nie dojdziesz to punktu przeznaczenia np. ulubionego parku. Od czasu do czasu możesz wzmocnić nagradzanie także smakołykiem.

Krok 2 trochę trudniej

Jeśli już wiesz, gdzie możesz dojść z psem postaraj się zbliżać się do miejsca gdzie pies okaże trochę więcej stresu. Czasem by było trudniej nie musisz się zbliżać pies za ogrodzeniem może być np. wyjątkowo głośny i pobudzony i obszczekuje Cię z dużo większej odległości, a może Twój pies jest dziś jakiś podkurzony, może jest gorąco? Miej to wszystko na uwadze!

Próg reakcji

Jeśli pies nie zaprezentuje zachowania, które masz nagradzać a te z punktu „Zachowania psa, które musisz zauważać” to oznacza, że zbliżasz się do progu reakcji. Postaraj się jeszcze chwile pobyć w tym stanie z psem a następnie przywołaj go do siebie i nagródź odejściem. Tu także możesz od czasu do czasu wyciągnąć smakołyk i dać go psu.

Wejście w bliskie sąsiedztwo progu reakcji nie jest błędem. Nawet gdy przekroczysz próg i pies wybuchnie to jest to bardzo cenna dla Ciebie lekcja. Zapamiętaj sobie tą odległość oraz to jak przed zachował się pies (możesz nagrywać trening telefonem) i kolejnym razem zatrzymaj się z psem przed tym miejscem tak by móc nagrodzić jego dobre zachowanie. W kolejnych krokach będziesz zbliżać się z psem do miejsca gdzie pies wybuchł. Dzięki temu ocenisz postępy w nauce, a zobaczysz, że są one większe niż sądzisz!

Pies wybuchł co robić?

Nic specjalnego. Możesz spróbować odwołać swojego psa komendą lub gwizdkiem. Jeśli to nie działa bo pies już na serio jest w innym psim świecie po prostu napnij delikatnie smycz i odejdź stanowczym krokiem. Nie mów do psa, nie drzyj się i nie wkurzaj. To tylko Twój niewielki błąd gwarantuje Ci, że takich błędów popełnisz jeszcze wiele zanim osiągniesz cel. Pamiętaj, że warto te błędy popełniać w końcu coś robisz by zmienić zachowanie psa.

Metoda BAT chyba nie działa

Jeśli wydaje ci się, że ta metoda nie działa na Twojego to z dużą dozą prawdopodobieństwa jesteś zbyt blisko stresora. Co wtedy? Wprowadź warunkowanie klasyczne. Brzmi naukowo ale jest proste.

Weź swojego psa na smycz, idź spokojnie na luźnej smyczy w kierunku stresora i jak tylko zauważysz objawy z punktu „Zachowania psa, które musisz zauważać” powiedz TAK! (w miarę spokojnie ale z pewnym entuzjazmem i zadowoleniem) lub kliknij, odejdź szybkim krokiem z psem(jeśli to konieczne delikatnie napnij czy puknij smyczą) i daj smaczka. To ćwiczenie musisz powtórzyć naprawdę dużą ilość razy. Najlepiej poświęć na to dwa tygodnie codziennie po dwa razy z 4-5powtórzeniami.

Czy metoda BAT działa?

Tak jak najbardziej. Nie jest to prosta i szybka metoda. Wymaga skupienia przewodnika ale z pewnością opłaca się ją wprowadzić. Do tego jest w pełni pozytywna. Nie ma tu miejsca na kolczatki, krzyki czy szarpanie.

Jak pracować z psem reaktywnym

Bardzo dobrym pomysłem poza klasycznym warunkowaniem takiego psa jest także wprowadzenie metody BAT. Polega ona specyficznym nagradzaniu psa(tym co pies chciał osiągnąć) za zachowanie, które pies zaprezentuje a jest ono dla nas akceptowalne.

Metoda BAT książka

Jeśli znasz angielski warto zapoznać się z książką autorki metody BAT Grisha Stewart „Behavior Adjustment Training”. Jest to dosyć duża bo 300 stronicowa książka. Dla profesjonalistów lektura obowiązkowa.